Maatschappelijke ondersteuning en welzijn

Verbetering van de kwaliteit en vergroting van de effectiviteit en efficiency van Wmo-voorzieningen

Geplande activiteit(en):

1. Er vindt een aanbesteding plaats per 1 januari 2014  voor vijf SWT’s in Pelders- / Hoornseveld, Poelenburg, Zaandam Noord/Kogerveld, Oud Zaandijk/Oud Koog a/d Zaan en Krommenie Oost en West.
2. Stichting Maatschappelijke Dienstverlening en Welsaen hebben er mee ingestemd en krijgen daartoe de opdracht om op basis van hun resterende subsidie voor één jaar SWT’s op te zetten en te operationaliseren in Nieuw West/Rooswijk/Westerkoog, Assendelft Noord/Zuid/Westzaan en in Zaandam West/Oude Haven.
3. De twee bestaande pilots in Zaandam Zuid/Rosmolenwijk en Wormerveer worden voortgezet.
4. De ontwikkeling van een sturings- en bekostigingsmodel van populatiebekostiging, waarbij afgerekend wordt op basis van resultaat. Daarbij wordt gezocht naar de juiste prikkels om te stimuleren dat hoofdaannemers de juiste maatschappelijke resultaten bereiken met zo weinig mogelijk financiële middelen.

Toelichting:
Kijkend naar de effecten is een positieve ontwikkeling te zien in het aantal inwoners dat aangeeft actief te zijn als vrijwilliger. Het aantal mantelzorgers dat aangeeft zwaar belast te zijn is hoger dan verwacht. Dit vergt extra aandacht in 2015. De klanttevredenheid is in 2014 wel onderzocht, maar op een andere manier dan voorheen: niet meer via een afzonderlijk Wmo-klanttevredenheidsonderzoek maar via een integraal klantervaringsonderzoek onder klanten, vrijwilligers en anderen die in aanraking zijn geweest met de SWT’s. De raad wordt over de resultaten daarvan geïnformeerd.
De uitbreiding per 1 januari 2014 van SWT’s naar alle wijken in Zaanstad is gerealiseerd. In 2014 is veel ervaring opgedaan met deze nieuwe manier van werken en zijn veel ondersteuningsvragen samen met de burger voorzien van een oplossing. Ook is hard gewerkt aan het uitbreiden van de samenwerking met andere partners en sleutelfiguren in de wijk. Eind 2014 heeft een aanbesteding plaatsgevonden voor de SWT’s waar in 2013 nog niet was aanbesteed. Het aantal wijken is daarbij ook uitgebreid van tien naar elf, om beter in te kunnen spelen op de omvang en problematiek in de wijken.

Op dit moment ligt de nadruk nog op populatiebekostiging; het sturen op resultaat zal de komende jaren in nauw overleg tussen gemeente en hoofdaannemers verder gestalte krijgen.

Voorbereiden decentralisatie Begeleiding en dagbesteding uit de AWBZ naar Wmo en vernieuwing Wmo

Geplande activiteit(en):

1. Contractering: ondersteuning met een algemeen, wijkgericht karakter wordt toegevoegd aan de opdracht van de sociale wijkteams; meer specialistische taken worden regionaal gecontracteerd bij 2^e lijns-instellingen.

1. Vaststellen verordening: met onder meer regels rond het PGB (persoonsgebonden budget).
2. Voortzetten innovatie: pilots rond ‘keukentafelgesprekken’ met AWBZ-cliënten en met meer wijkgerichte ondersteuning/dagbesteding.
3. Organisatie en communicatie: onder andere het informeren van cliënten en mantelzorgers, aanpassen van ICT-systemen, opleiding/training.

Verder vragen aandacht in 2014:

4. Scheiding van wonen en zorg; dit houdt onder meer in dat burgers met een lichte zorgvraag, die voorheen zorg in een intramurale setting zouden ontvangen, voortaan de zorg in eigen omgeving ontvangen; zij gaan zelf huur betalen en de zorg wordt apart ingekocht. Over de concrete implicaties komt in 2013/2014 meer duidelijkheid vanuit het rijk.
5. Huishoudelijke hulp: vanuit het rijk is het plan dat op de huishoudelijke hulp in 2014 6% wordt gekort en vanaf 2015 40%. In 2014 gaat de gemeente zich op die hoge korting voorbereiden door enerzijds de ontwikkeling van collectieve voorzieningen te stimuleren (digitaal, klussenbedrijf, marktpartijen), anderzijds via de sociale wijkteams erop te sturen dat minder hulp bij het huishouden als individuele voorziening nodig zal zijn. Het is mogelijk dat door het recente zorgakkoord de korting nog iets wordt verzacht maar dat wordt pas duidelijk met het verschijnen van de meicirculaire.

Toelichting:
In 2014 zijn de nodige voorbereidingen getroffen voor de invoering van de nieuwe taken vanuit de AWBZ naar de Wmo. Zoals gepland, is ondersteuning gecontracteerd enerzijds bij de SWT’s en anderzijds regionaal bij aanbieders van specialistische ondersteuning. De inhoud van de contracten is innovatief: niet de oude producten uit de AWBZ, maar arrangementen op maat, gericht op het met de burger afgesproken resultaat. Verder zijn de verordening en beleidsregels vastgesteld inclusief de regels inzake PGB’s, zijn de digitale systemen aangepast, en zijn opleidingen verzorgd voor de medewerkers van de Sociaal Wijkteams en de gemeentelijke backoffice. Ook is veel aandacht besteed aan de communicatie richting inwoners (zowel algemeen als specifiek voor cliënten, vrijwilligers en mantelzorgers) en partners in de stad. Conform het overgangsrecht in de wet houden huidige cliënten hun ondersteuning tot aan hun herindicatie in de loop van 2015. Eind 2014 zijn de eerste cliënten opgeroepen voor een gesprek in het kader van de herindicaties.
In 2014 is nog veel in beweging geweest in het rijksbeleid inzake langer thuis wonen (extramuralisering) en het scheiden van wonen en zorg. De consequenties en aanpak voor Zaanstad worden in de eerste helft van 2015 vertaald in onder meer de woonvisie met bijbehorend uitvoeringsprogramma.
De bezuiniging op de hulp bij het huishouden is door het rijk enigszins verzacht; daarnaast heeft Zaanstad net als veel andere gemeenten een extra toelage bij het rijk aangevraagd en gekregen, ook met het oog op het behoud van werkgelegenheid in de zorg. Zaanstad heeft er mede dankzij deze middelen voor gekozen om ook vanaf 2015 enkelvoudige hulp bij het huishouden toe te blijven kennen aan mensen die dat nodig hebben.

Stimuleren van de inzet van mantelzorgers en vrijwilligers

Geplande activiteit(en):

• De doorontwikkeling naar tien SWT’s over heel Zaanstad in 2014 heeft invloed op de wijze waarop mantelzorgers in beeld raken en ondersteund worden. De sociale wijkteams krijgen als opdracht mee om al bij het keukentafelgesprek de rol/belasting van mantelzorgers in beeld te krijgen. Het in beeld brengen van het percentage jonge mantelzorgers dat matig tot zwaarbelast is.
• Het digitaal bemiddelingssysteem BUUV verder onder de aandacht brengen in alle wijken van Zaanstad om vrijwillige inzet en burenhulp te stimuleren.
• Het vrijwilligersplatform van- en voor vrijwilligers omvormen tot één infrastructuur voor al het vrijwilligerswerk/vrijwillige inzet, op stedelijk niveau.

Toelichting:
De ondersteuning van mantelzorgers maakt deel uit van de opdracht van de SWT’s. De verwachting is dat zij door hun nabijheid in de wijk en hun contacten met huisartsen en andere sleutelfiguren eerder en meer in contact zullen komen met mantelzorgers dan via een stedelijke aanpak. Ook is de positie en ondersteuningsbehoefte van de mantelzorger nadrukkelijk onderdeel van het gesprek dat het SWT voert. Verder wordt gewerkt aan het delen en borgen van de kennis rond mantelzorg bij de SWT’s; zo is onder meer een digitaal platform in voorbereiding. Toch is het aantal mantelzorgers dat aangeeft zwaar belast te zijn in 2014 gestegen, blijkens de Zaanpeiling. Dat staat op zichzelf los van de decentralisatie van taken naar de gemeente, die is ingegaan per 1 januari 2015. Dat de druk op mantelzorgers toeneemt moet waarschijnlijk als een gegeven worden beschouwd, in het licht van de extramuralisering vanuit de rijksoverheid waarbij mensen met een zorgvraag langer thuis blijven wonen. Het onderstreept de noodzaak van mantelzorgondersteuning, waar Zaanstad ook in 2015 hard aan zal werken.    
Het aantal BUUV'en is het afgelopen jaar toegenomen tot ruim 1.500 aan het einde van 2014. Sinds de start in oktober 2013 zijn er zo'n 2700 matches gerealiseerd. Dan gaat het om het aantal online matches, want bekend is dat BUUV'en na een match niet zelden contact met elkaar houden voor klusjes en contact. De naamsbekendheid van BUUV.nu, gemeten in de zomer van 2014, was 32%. Voor het komende jaar verwachten we zowel de cijfers van het gebruik als in de naamsbekendheid een verdere stijging.
De beide systemen Zaankantersvoorelkaar.nl (vrijwilligerswerk) en BUUV.nu (vrijwillige inzet) bestaan aan de 'voorkant' op dit moment naast elkaar. De 'achterkant' wordt beheerd door één organisatie en de 'beheerders' werken nauw samen. Ook is er de website actiefinmijnbuurt.nl. Sinds enkele maanden zijn er ook spreekuren bij een aantal SWT’s, waarin integraal gekeken wordt naar vraag en aanbod, zonder vooraf onderscheid te maken naar vrijwilligerswerk of vrijwillige inzet. Deze spreekuren worden de komende tijd in overleg met de overige SWT’s uitgebreid.

Stimuleren van differentiatie en verbeteren van toegang tot opvangvoorzieningen voor de meest kwetsbare bewoners

Geplande activiteit(en):
Zorgmijders, dak- en thuislozen

• Sinds de start per 1 juli 2013 van het Meldpunt Bijzondere Zorg bij de GGD is een centrale werkwijze gerealiseerd in de beoordeling, begeleiding en toegang tot hulp  voor kwetsbare personen (zorgmijders, dak- en thuislozen). De opdracht is de meest kwetsbare burgers in beeld te brengen en te houden, gericht aanbod te organiseren teneinde verdere verwaarlozing en overlast tegen te gaan en participatie en zelfredzaamheid te vergroten.
• Het bieden van tijdelijke opvang aan dak- en thuislozen en het zorgen voor goede doorstroming naar vervolghuisvesting vereist blijvende aandacht. We zoeken naar verbetering, uitbreiding en differentiatie van opvangplaatsen en koppelen dat aan het verbeteren van de doorstroming naar reguliere huisvesting of beschermd of begeleid zelfstandig wonen.
• De ontwikkeling van een Openbare Geestelijke Gezondheidszorg-monitor (OGGZ-monitor) voor kwetsbare groepen is in het najaar van 2013 gestart.

Huiselijk Geweld

• Voor het bieden van vrouwenopvang aan slachtoffers van huiselijk geweld, blijft Zaanstad inzetten op optimale en zo kort mogelijke benutting van de opvangcapaciteit. De insteek hierbij is altijd eerst gebruikmaking en versterking van het eigen netwerk van de betrokkenen.
• Vrouwen (en hun kinderen) bij wie dat niet mogelijk is, kunnen een beroep doen op vrouwenopvang.
• Er wordt een nieuw Uitvoeringsprogramma voor Zaanstreek-Waterland voorbereid in samenspraak met regiogemeenten, ketenpartners en andere betrokken partijen en adviesorganen.
• In april 2014 wordt een nieuwe locatie voor vrouwenopvang in Zaanstad betrokken.
• De samenwerking met SWT’s wordt in 2014 verder uitgebouwd.

Toelichting:
Zorgmijders, dak- en thuislozen
Het Meldpunt Bijzondere Zorg is ondergebracht bij de GGD, en is een regionaal werkend meldpunt voor signalering, zorgtoewijzing en nazorg voor complexe gevallen zoals zorgmijders. In 2014 zijn de SWT’s uitgebreid naar alle wijken in Zaanstad; ook zij hebben een verantwoordelijkheid voor kwetsbare mensen in hun wijk. In de praktijk moet goed worden afgesproken wie de regie heeft in een bepaalde casus. Daarvoor bestaan op dit moment (per doelgroep) verschillende casuïstiek-overlegtafels. Begin 2015 wordt bekeken hoe dit sneller en efficiënter kan, in het kader van het uitgangspunt van de gemeenteraad dat er een goed georganiseerd vangnet moet zijn.
In 2014 is de opvang voor zwerfjongeren verhuisd; daarmee is de opvangcapaciteit van negen naar elf plekken gegaan. Ook is Zaanerf (maatschappelijke opvang voor dak- en thuislozen) toekomstbestendig gemaakt. Niet alleen heeft er een verbouwing en kwalitatieve verbetering plaatsgevonden; ook is de capaciteit van 31 naar 22 plaatsen gegaan. Dit past in de lijn om te zorgen dat meer mensen in zelfstandig/begeleid wonen terecht komen en minder in de tijdelijke eerste opvang verblijven. Dit zal in 2015 verder worden ontwikkeld ook in relatie tot de nieuwe taak beschermd wonen. Besluitvorming vindt plaats in het kader van de nieuwe woonvisie aangevuld met een (regionale) toekomstvisie beschermd wonen.
De GGD heeft in overleg met de gemeente factsheets gemaakt (‘OGGZ-monitor’) die inzicht geven in groepen kwetsbare inwoners en risicofactoren op het gebied van de OGGZ. De resultaten komen in het voorjaar van 2015 beschikbaar.

Huiselijk Geweld
De Vrouwenopvang heeft in 2014 haar nieuwe locatie in Zaanstad betrokken. Vrouwen en kinderen die slachtoffer zijn geworden van huiselijk geweld kunnen hier adequaat worden opgevangen en voorbereid op zelfstandige huisvesting
In het najaar van 2014 heeft de gemeenteraad het nieuwe Uitvoeringsprogramma voor Zaanstreek-Waterland vastgesteld dat tot stand is gekomen in samenspraak met regiogemeenten, ketenpartners en andere betrokken partijen en adviesorganen.
Het meldpunt Veilig Thuis is ingericht, waarin het voormalig Advies- en Meldpunt Kindermishandeling en het Advies- en Steunpunt Huiselijk Geweld zijn gecombineerd tot een nieuwe, integrale aanpak. Het meldpunt werkt nauw samen met de Sociaal Wijkteams en Jeugdteams.

Bewaken en bevorderen gezondheid

Toelichting:
In 2014 lag de focus vanuit het gezondheidsbeleid met name op overgewicht bij kinderen/jongeren. Zowel in de preventieve sfeer – zoals het project waterdrinken en gezond trakteren op peuterspeelzalen – als met een gerichte aanpak voor kinderen met overgewicht of obesitas. Zij krijgen samen met hun ouder(s) een aantal extra afspraken met de jeugdverpleegkundige, die motiveert tot het ondernemen van verdere acties (diëtiste, opvoedspreekuur, sport, fysiotherapie e.d.). Zaanstad doet mee met het programma Jongeren op Gezond Gewicht (JOGG), dat zich inzet om het aantal jongeren met overgewicht te verkleinen. Daarbij is onder meer het leefstijlprogramma Door Dik & Dun van start gegaan. De resultaten van het JOGG-programma worden meerjarig gevolgd. Uit een tussenrapportage over 2014 blijkt dat het gemiddelde van het overgewicht onder jongeren in de JOGG-wijken (niet uitgesplitst per JOGG-wijk) lag op 22%. Dat is nog wel hoger dan in niet-JOGG-wijken, maar wel iets lager dan de streefwaarde in de begroting voor de JOGG-wijken.
In het kader van het gezondheidsbeleid zijn ook afspraken gemaakt met de zorgverzekeraar over de samenwerking tussen de wijkverpleegkundigen en de SWT’s vanaf 1 januari 2015.

Toelichting:
De SWT’s hebben onder meer tot taak om de buurtkracht te versterken en mensen met elkaar in contact te brengen. Vrijwilligersorganisaties zoals de ouderenbonden spelen daarbij ook een belangrijke rol. Verder zijn instrumenten ingezet als BUUV, Zaankantersvoorelkaar.nl en actiefinmijnbuurt.nl om de onderlinge ondersteuning en sociale samenhang te bevorderen. Over de rol en resultaten van het wijkmanagement en de wijkuitvoeringsplannen is informatie opgenomen in programma 11. De sociale samenhang is in zes wijken (Poelenburg, Pelders/Hoornseveld, Rosmolenwijk, Kogerveldwijk, Zaandam Nieuw West en Assendelft-Noord) gemeten via de Zaanpeiling; alle wijken laten een stijging zien in 2014 ten opzichte van 2012.